بررسی اثرات سطوح مختلف نیترات بر برخی شاخص های فیزیولوژیک گیاهان پونه و نعناع در شرایط کشت هیدروپونیک

با پیشرفت علم و تکنولوژی، انسان و دیگر موجودات زنده همواره در معرض مخاطرات بیش‏تر قرار می‏گیرند. روز به روز بر آلودگی محیط زیست افزوده می‏شود. گرچه نیترات به عنوان یکی از شکل‏های غالب عنصر ضروری بسیار مهم نیتروژن توسط ریشه گیاه جذب می‏شود، ولی مقادیر بالای آن به عنوان یکی از مهم‏ترین منابع آلودگی آب و خاک، تهدیدی جدی برای اکوسیستم محسوب می‏شود. گیاه‏پالایی یک نوآوری و تکنیک ارزشمند موثر پاک‏سازی است که از گیاهان برای زدودن و یا کاهش آلودگی‏های زیست‏محیطی استفاده می کنند. در این پژوهش، به منظور ارزیابی پتانسیل گیاه¬پالایی و تجمع نیترات، اثرات سطوح مختلف نیترات بر برخی شاخص های رشد و نمو گیاهان پونه (mentha longifolia) و نعناع (mentha piperita) مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا جوانه زنی و سایر ویژگی های بذری این گیاهان، در اطاقک رشد بررسی گردید. پس از آن، در محیط کشت هیدروپونیک، تیمار غلظت¬های مختلف نیترات اعمال گردید و در این شرایط، پتانسیل گیاه پونه در کاهش آلایندگی نیترات و اثرات نیترات بر برخی از شاخص های فیزیولوژیک گیاهان پونه و نعناع بررسی شد. بررسی نتایج نشان داد که واکنش شاخص‏های جوانه‏زنی و رشد اولیه گیاه‏چه‏ها به کاربرد نیترات پتاسیم مثبت است که می‏تواند به استقرار اولیه آن‏ها کمک نموده تا در مراحل بعدی رشد، نیترات را به طور موثرتری جذب، تثبیت، تجمع و یا پالایش دهند. همچنین، غلظت‏های بالای نیترات، اثرات مثبتی بر جنبه‏های رویشی و فیزیولوژیکی این گیاهان داشت. به طورکلی، با افزایش غلظت نیترات محلول، شاخص‏‏‏های: طول ساقه و ریشه، سطح برگ، وزن خشک و تر اندام‏های گیاهی محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل برگ، مقدار نیترات، مقدار پروتئین و نیتروژن کل اندام‏های گیاهی چهار جمعیت گیاهان پونه و نعناع افزایش، ولی مقدار کربوهیدرات و آنتوسیانین آن‏ها کاهش یافت. بنابراین به نظر می‏رسد گیاه پونه، پتانسیل جذب، تثبیت و تجمع نیترات در اندام‏های گیاهی را دارد و گزینه مناسبی برای گیاه‏پالایی و زدودن مقادیر مازاد نیترات محیط می‏باشد. همچنین بررسی اثر نیترات بر گیاه نعناع که به عنوان سبزی خوراکی مصرف می‏شود، نشان داد که با افزایش غلظت نیترات محلول، میزان مازاد آن را در خود ذخیره می‏کند و بنابراین برای سلامتی انسان زیان‏بار است. بنابراین ضروری است هنگام کشت، احتیاط لازم در زمینه کوددهی نیتروژنی بعمل آمده تا منجر به تجمع مقادیر مازاد نیترات نگردد.